Het kruid valeriaan, wat is dat eigenlijk?
Haal de rust van de natuur naar binnen met valeriaan Niet alleen een verblijf in een groene omgeving geeft rust.
Er bestaan in de natuur ook een aantal planten en kruiden die rustgevende eigenschappen bezitten. Met een van deze planten, het kruid valeriaan, haal je de rust van de natuur naar binnen.
Wat is valeriaan?
Echte valeriaan, Valeriana officinalis, wordt ook wel het ‘natuurlijke valium’ genoemd. Het kruid wordt al eeuwenlang gebruikt in de traditionele kruidengeneeskunde. De toevoeging ‘officinalis’ heeft te maken met de medicinale toepassing.
Het kruid valeriaan kom je in het wild op veel plekken in Nederland tegen. Het is een echte moeras- en rivierplant en groeit graag op vochtige en humusrijke gronden.
Voor de productie van kruidengeneesmiddelen wordt valeriaan niet uit het wild gehaald maar geteeld, een deel daarvan ook biologisch.
Geur
In tegenstelling tot wat het uiterlijk van de plant met de frêle roze bloemetjes doet vermoeden, verspreidt valeriaan allesbehalve een aangename geur. De zurige geur van het kruid lijkt wel wat op oud zweet.
Valeriaan mag dan een kalmerend effect op de meeste mensen hebben, op katten is dat zeker niet het geval. Die worden wild wanneer ze dit kruid ruiken. Valeriaan staat daarom ook wel bekend onder de naam ‘kattenkruid’.
De wortel bevat het geheim
Het zijn de stoffen in de wortel van de valeriaan die verantwoordelijk zijn voor de heilzame kalmerende werking van het kruid. Uit de wortel wordt valeriaanzuur gehaald. Een geurstof die de plant gebruikt om insecten aan te trekken.
Deze stof wordt gebruikt als bestanddeel voor rustgevende middelen en helpt zowel je geest als je lichaam te ontspannen. En een ontspannen lichaam en geest zijn voorwaarden voor niet alleen een goede gezondheid maar zeker voor een goede nachtrust.
Zo helpt valeriaan bij het normaliseren/bevorderen van de slaap (begin). Daarnaast helpt valeriaan om om een natuurlijke slaap te behouden.
Alleen de wortel bevat de werkzame stof, andere delen van de plant niet. Let daarom op bij het kopen van valeriaanproducten. Niet alle producten waarin valeriaan verwerkt is bevatten het wortelextract.
In sommige gevallen bevatten producten met valeriaan alleen maar delen van de gedroogde plant. Valeriaanproducten zijn te koop als tabletten of capsules, maar ook als thee, tinctuur of olie.
Het gebruik van valeriaan door de eeuwen heen
In vroegere tijden werd het kruid gebruikt vanwege de krampstillende eigenschappen. Pas veel later ontdekte men de rustgevende eigenschappen van valeriaan.
Door de opkomst van farmaceutische kalmeringsmiddelen raakte valeriaan een tijdje in de vergetelheid maar is inmiddels weer terug van weggeweest.
Wat doet valeriaan?
Valeriaanzuur maakt in de hersenen verbinding met de zogenaamde GABA-receptor die ervoor zorgt dat je spieren ontspannen en doet gevoelens van onrust of angst verminderen.
Bijna iedereen kent wel het gebruik van valeriaan bij het eindexamen, een spannende sollicitatie of voor het geven van een presentatie.
Valeriaan wordt dan ook graag gebruikt als natuurlijk alternatief vanwege de milde bijwerkingen, dit in tegenstelling tot de klassieke farmaceutisch kalmeringsmiddelen.
Wetenschappelijk bewezen eigenschappen van valeriaan
In onderzoek zijn aanwijzingen gevonden waaruit blijkt dat valeriaan mogelijk bij langdurig gebruik een positief effect op chronische slaapproblemen kan hebben.
Ook blijkt uit onderzoek dat het gebruik van valeriaan de inslaaptijd en de kwaliteit van de slaap verbetert.
Dit effect is klein maar effectief en wordt veroorzaakt door een toename van de al eerdergenoemde GABA-neurotransmitters. Welk mechanisme daar precies achter zit is nog niet bekend.
Waar wordt valeriaan voor gebruikt?
Men is van mening dat je met valeriaan een breed scala van gezondheidsproblemen kunt behandelen. Het gebruik van valeriaan zou behalve bij slaapproblemen en angst ook ingezet kunnen worden bij andere kwalen.
Mensen die tegen een burn-out aanzitten zouden ook baat kunnen hebben bij het gebruik van valeriaan. Mogelijk helpt valeriaan bij depressieve gevoelen om de klachten wat te temperen.
Bij kinderen die moeite hebben om hun aandacht vast te houden kan valeriaan ook uitkomst bieden. Op Curaçao wordt een valeriaanextract in het bad gedruppeld voor kinderen die nerveus zijn. Let wel; valeriaan is niet geschikt voor kinderen jonger dan drie jaar.
Twijfelt u over het gebruik van valeriaan? Raadpleeg dan altijd uw arts of zorgverlener.
Natuurlijke bètablokker
Wanneer je gespannen bent, vinden er allerlei processen plaats in je lichaam. Zo gaat onder meer ook je hartslag omhoog.
Valeriaan kan helpen om het effect op angst te verminderen en dempt het effect op stress in je lichaam..
Doordat valeriaan je rustiger maakt is het effect van valeriaan op de hartslag kalmerend. Valeriaan wordt door sommigen gezien als een natuurlijke bètablokker.
Het gebruik van valeriaan om te slapen
Valeriaan maakt je rustiger en een ontspannen en kalme geest zijn voorwaarden voor een goede nachtrust. Met valeriaan val je beter in slaap en het kruid helpt je natuurlijke slaap te behouden.
Het gebruik van valeriaan om te slapen heeft niet de nadelen die aan het gebruik van farmaceutische slaapmiddelen verbonden zijn.
De meeste personen worden niet afhankelijk van het middel en er treden geen ontwenningsverschijnselen wanneer je besluit te stoppen. Dit kun je ook lezen op de reviews van websites die dergelijke producten verkopen natuurlijk.
Een tekort aan valeriaan kan een negatieve invloed hebben op van je slaap in de processen zoals eerder beschreven.
Voordelen waar nog meer onderzoek naar moet gebeuren
Er zijn er aanwijzingen dat het kruid valeriaan ook verlichting kan bieden bij symptomen van de menopauze, zoals opvliegers.
Een studie bij vrouwen in de overgang liet een vermindering van de ernst en het aantal opvliegers tijdens behandeling met valeriaan.
Het is nog niet bekend hoe dat precies werkt omdat de hormoonspiegels niet direct door valeriaan beïnvloedt lijken te worden.
Een ander onderzoek bij mensen met het rusteloze benensyndroom (restless legs) liet zien dat door een behandeling met een hoge dosering valeriaan de symptomen afnamen.
Tijdens een onderzoek bij muizen met de ziekte van Parkinson bleek een behandeling met een valeriaanextract tot minder ontstekingen te leiden.
Heeft valeriaan bijwerkingen?
Valeriaan kan bijwerkingen veroorzaken. Die merk je vaak al vrij snel na het innemen van valeriaan maar over het algemeen worden kruidenproducten met valeriaan goed verdragen.
Je ziet nog wel eens hoofdpijn en maag- en darmklachten (diarree) als bijwerkingen voorkomen, maar niet vaak.
Bij overmatig gebruik van valeriaan bestaat er een kans op leverbeschadiging. Of dat aan het valeriaanextract zelf ligt, is niet bekend.
Hier kan mogelijk ook een ander bestanddeel in het product de oorzaak van zijn.
Kan valeriaan gevaarlijk zijn?
In de geadviseerde doseringen is valeriaan veilig maar gebruik, zonder medisch toezicht, niet meer valeriaan dan in de gebruiksaanwijzing staat aangegeven. Valeriaan in combinatie met alcohol kan je te slaperig maken.
Ook in combinatie met kalmerende middelen en sommige antidepressiva wordt het gebruik van valeriaan afgeraden. Neem dit kruid dus niet in combinatie met bovenstaande middelen.
Valeriaan is ook niet geschikt voor mensen met epilepsie omdat het de bijwerkingen van anti-epileptica medicatie zou kunnen versterken.
Omdat de mogelijke risico’s voor zwangere vrouwen, vrouwen die borstvoeding geven en kinderen jonger dan drie jaar niet getest zijn, wordt geadviseerd om deze groepen geen valeriaan te laten gebruiken zonder medisch toezicht.
Als je een operatie moet ondergaan is het aan te raden om ruim van tevoren te stoppen met het gebruik van valeriaan omdat het de effecten van een narcose zou kunnen versterken.
Hoeveel valeriaan per dag?
De dosering is afhankelijk van de aandoening waarvoor je valeriaan wilt gaan gebruiken.
Wil je het gebruiken om goed te kunnen slapen? Dan krijg je het beste resultaat wanneer je valeriaan een half tot twee uur voor het slapen inneemt.
Voor angst of nervositeit neem je drie keer per dag een lagere dosis, de laatste keer vlak voor het naar bed gaan.
De werking van het kruid begint na ongeveer een half uur en houdt een uur of vier aan.
Werkt valeriaan bij alle mensen?
Over het algemeen moet je tussen twee weken tot een maand de voordelen van het kruid beginnen te merken.
Wanneer je na die tijd geen verbetering merkt, werkt valeriaan mogelijk niet bij jou. De een reageert nu eenmaal anders of beter op het kruid dan de ander.
Ervaringen met valeriaan
Het blijkt dat meer dan de helft van de mensen die valeriaan gebruiken tevreden tot zeer tevreden is over de werking van het kruid. De meeste mensen vinden valeriaan rustgevend en ontspannend.
Wel wordt de geur van de valeriaanwortel voor thee als negatief ervaren. De werking tegen slapeloosheid is wisselend. Bij sommige mensen lijkt valeriaan juist een tegengesteld effect te hebben.
Het werkt stimulerend in plaats van rustgevend. Het is dus raadzaam om met een kleine dosis valeriaan te beginnen. Zo kun je rustig uitproberen wat voor effect valeriaan op jouw lichaam en geest heeft.