Het spoorelement Selenium heeft verschillende functies in het lichaam
Het mineraal selenium is een stof in het lichaam dat is betrokken bij veel verschillende processen. Misschien herken je de naam wel, maar de kans is erg groot dat je niet weet wat het precies is.
Dus wat is selenium en wat is de werking van selenium? In dit artikel wordt uitgelegd wat selenium is, wat het allemaal kan en doet in je lichaam en nog veel meer interessante feiten, dus lees snel verder!
De betekenis van selenium
Seleen of selenium is een spoorelement wat zich bevindt in de lever. Een spoorelement of mineraal zijn stoffen waarvan het lichaam per dag maar heel kleine hoeveelheden nodig heeft. Jodium en ijzer zijn ook twee goede voorbeelden van spoorelementen.
Selenium zorgt ervoor dat rode bloedlichaampjes en cellen geen beschadigingen oplopen. Maar het heeft ook nog andere functies. Zo zorgt het ervoor dat zware metalen die soms in de voeding zitten minder giftig worden, maar selenium is ook erg belangrijk voor de werking van de schildklier.
Selenium draagt ook bij aan het gezond houden van je nagels en haar. Bij de mannen helpt het bij de productie van zaadcellen.
Bovenop dit alles zorgt selenium er nog voor dat vrije radicalen die in ons lichaam raken geneutraliseerd worden. Selenium heeft namelijk beschikking over antioxidantwerking.
Dat betekent dat het verdere schade door vrije radicalen kan voorkomen, maar het kan zelfs eerder aangerichte schade reduceren.
Wanneer er teveel vrije radicalen zijn in ons lichaam, kunnen die schade aanrichten aan gezonde weefsels en daarmee een belangrijke rol meespelen in de ontwikkeling van kanker en hart- en vaatziekten.
Selenium is te vinden in heel veel verschillende soorten voedingsmiddelen. Het is te vinden in dierlijke producten, maar ook in plantaardige producten.
De kans dat je in Nederland een seleniumtekort oploopt, is heel klein. En het is zowat onmogelijk om te veel selenium binnen te krijgen.
In welke voeding zit selenium?
Er zijn dus veel verschillende voedingsmiddelen die selenium bevatten. Niet alleen dierlijke, maar ook plantaardige. Het meeste selenium kun je vinden in vis en bepaalde soorten noten. Denk bijvoorbeeld aan de gezonde paranoten.
Niet alleen bevat deze notensoort mangaan, kalium, fosfor, ijzer en zink, maar ook heel veel selenium. In 100 gram paranoten zit zelfs dertig keer de dagelijks aanbevolen inname selenium!
Selenium is daarbij ook nog te vinden in vlees, volkoren graanproducten en zuivel. In inktvis en andere soorten vis is ook ongelooflijk veel selenium te vinden.
Selenium is dus ook te vinden in plantaardige producten, maar de hoeveelheid selenium die in deze producten zit kan wel verschillen op basis van een belangrijke factor. Het hangt er namelijk sterk van af wat het mineraalgehalte is in de bodem waar het product vandaan komt.
Als er veel selenium in de grond te vinden is, zal je ook zien dat er meer selenium te vinden is in het plantaardige product. Hoeveel selenium er in de grond zit kan van veel dingen uitmaken. De invloed van de mens is een van deze dingen.
De laatste jaren zijn we veel meer gebruik gaan maken van kunstmest en andere stoffen om de gewassen beter te laten groeien.
Ook wordt grond tegenwoordig gebruikt voor één soort gewas over een periode van een paar jaar. Dit heeft invloed op de hoeveelheid mineralen die er in de bodem te vinden is. In China en India zijn er bijvoorbeeld al gebieden die nauwelijks selenium meer bevatten.
Er zit selenium in dierlijke producten doordat deze dieren veel veevoer met selenium erin verwerkt krijgen. Wij zijn namelijk niet de enige die selenium nodig hebben.
Ook vee heeft selenium nodig om te kunnen overleven. Dat er selenium in vis zit komt doordat er zeewier en micro-algen in de vis terechtkomt.
Hoeveel selenium per dag?
Zoals eerder ook al gezegd is het vrijwel niet mogelijk om een seleniumtekort te hebben. Selenium is dus belangrijk voor een aantal zaken en hoewel je er maar weinig van nodig hebt, is het wel belangrijk om genoeg selenium binnen te krijgen. Want selenium zorgt dus voor een aantal belangrijke zaken. Die staan hieronder nog een keer op een rijtje:
– Schildklier: Uit wetenschappelijk onderzoek naar selenium blijkt dat het helpt ervoor te zorgen dat de schildklier een normale werking heeft. Selenium helpt ook mee met een stabiele productie van schildklierhormoon.
– Antioxidant: Selenium is een antioxidant en dit betekent dat het mineraal helpt met het beschermen van cellen tegen oxidatieve schaden. Bij het beschermen van lichaamscellen tegen vrije radicalen heeft ook de huid hier voordelen van. Selenium helpt namelijk tegen huidveroudering.
– Weerstand: Selenium draagt bij tot een goede en stabiele werking van het immuunsysteem. Het helpt vitamine E en vitamine C namelijk met de verdedigingsfuncties.
– Haar en nagels: Selenium steunt de stabiele en natuurlijke groei van de nagels en het haar.
– Vruchtbaarheid: Selenium zorgt voor een betere vruchtbaarheid (vooral van de man). Het draagt bij tot een normale spermatogenese, het is goed voor de spermakwaliteit en het is daarom goed voor de vruchtbaarheid van de man.
Als je kijkt naar de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid van selenium zie je dat deze helemaal niet zo hoog ligt. De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid is de hoeveelheid van een stof je per dag binnen moet krijgen om gezond te blijven.
De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid kan tussen vrouwen en mannen soms nog wel wat wisselen, maar in het geval van selenium is het zowel voor de vrouw als voor de man zeventig microgram.
Als een vrouw borstvoeding geeft, ligt de dagelijkse aanbevolen hoeveelheid iets lager, 60 microgram.
Let er wel op dat tijdens de zwangerschap het nooit verstandig is om supplementen te nemen zonder dat u met uw arts in overleg bent gegaan.
Tekort aan selenium
In Nederland zijn er maar erg weinig mensen die last hebben van een seleniumtekort. Dan is het wel belangrijk om redelijk gevarieerd te eten. Hoewel de kans op een seleniumtekort erg klein is, komt het in Nederland soms nog wel eens voor bij mensen die darmproblemen hebben.
Denk bijvoorbeeld aan de ziekte van Crohn of coeliakie. Deze tekorten ontstaan dan doordat de dunne darm het selenium niet goed genoeg opnemen.
Deze tekorten worden dan vaak opgelost door selenium supplementen toe te dienen aan deze patiënten. Op die manier kan het seleniumgehalte weer op een normaal niveau worden gebracht.
Bij patiënten die voor lange tijd parentaal gevoed werden zonder selenium, zijn ook symptomen te zien van een seleniumtekort. De patiënten kunnen last krijgen van hartstoringen, spierpijn en spierzwakte.
Ook rokers, alcoholisten, vrouwen die borstvoeding geven, mensen die leiden aan een ziekte waardoor selenium niet in de bloedstroom kan worden opgenomen of Dialyse patiënten, hebben meer kans op een seleniumtekort.
Symptomen van een selenium tekort zijn onder andere onvruchtbaarheid, spierpijn en zwakte, vermoeidheid en haaruitval.
De ziekte van Keshan is waarschijnlijk de meest bekende ziekte die door onderzoeken is gelinkt aan een seleniumtekort. Bij de ziekte van Keshan hebben de patiënten last van een afwijking van de hartspier.
Deze ziekte kun je herkennen aan verschillende symptomen zoals een verhoogde hartslag, vergroot hart en de ziekte kan leiden tot een hartstilstand.
In Europa komt deze ziekte een stuk minder voor dan in landen zoals China of India. Dat komt dus omdat de grond daar veel minder seleniumrijk is.
Ook is de Kashin-Beck ziekte een aandoening die je kunt krijgen door een tekort aan selenium. Deze ziekte is chronisch en vernietigt het kraakbeen en zorgt voor vervorming van gewrichten. Dit heeft in sommige gevallen als gevolg dat bepaalde ledematen verkort raken.
Seleniumtekort oplossen
Als je last hebt van een seleniumtekort is het belangrijk om hier snel iets aan te doen. Er zijn genoeg mensen die selenium supplementen slikken. Dit helpt er voor deze mensen dus voor om hun selenium op een gezond peil te houden.
Maar als je van plan bent om met selenium supplementen te starten, moet je wel met een paar belangrijke zaken rekening houden. Zo moet je bijvoorbeeld goed weten welke selenium tabletten je moet gebruiken en hoeveel.
Hieronder staan op een rijtje de meest belangrijke dingen om aan te denken bij het slikken van selenium tabletten.
1. Welke selenium supplementen moet je kiezen?
Selenium supplementen zijn er in verschillende versies. Je hebt tabletten, capsules en zelfs vloeibaar extract.
Het voordeel van capsules is dat het makkelijk is om mee te nemen onderweg en makkelijk in te nemen is. Het kan soms wel lastig zijn om capsules door te slikken.
Selenium in tabletvorm heeft eigenlijk dezelfde voordelen als de capsules, maar een extra voordeel is dat er geen capsuleomhulsel om het tablet zit.
Een vloeibaar extract is erg makkelijk om door te slikken, maar er is geen precieze dosering. Dus als je een foutje maakt met het aantal druppels, weet je niet precies hoeveel selenium je hebt binnen gekregen.
Bij het kiezen van een van deze supplementen is het ook goed om te kijken wat de supplementen bevatten. Goede selenium supplementen bevatten selenomethionine.
Er kan van deze seleniumverbinding namelijk heel veel selenium worden opgenomen door het lichaam. Maar liefst 90 procent van de seleniumverbinding.
Andere verbindingen als natriumseleniet of natriumselanaat kunnen voor een veel kleiner deel worden opgenomen.
Wanneer u supplementen inneemt terwijl u ook een medicatie heeft, raadpleeg dan altijd uw arts of zorgverlener.
2. Hoeveel selenium supplementen kun je nemen?
Als je hebt gekozen welk selenium supplement je gaat gebruiken, moet je er ook aan denken hoeveel je inneemt. Selenium is niet slecht voor je, maar bij een overdosis zijn er wel gevolgen aan het lichaam. 300 microgram is een veilige hoeveelheid voor volwassenen.
Maar als je meer dan 300 microgram binnenkrijgt kan dat lijden tot vervelende bijwerkingen. Je kunt bijvoorbeeld last krijgen van vermoeidheid, slechte adem, misselijkheid, overgeven, diarree, motorieke stoornissen en de haren kunnen uitvallen.
Bij een chronisch te hoge inname kunnen de nagels en het haar zelfs helemaal uitvallen. Ook kun je bij het teveel innemen van selenium supplementen voor een lange periode, kans krijgen op diabetes type-2 en de kans op prostaatkanker neemt toe.
Let dus bij het nemen van selenium supplementen goed op hoeveel selenium een tablet of capsule bevat.
Een mineraal dat vaak in combinatie met selenium wordt verkocht is zink. Dit is dan vaak t.b.v. de weerstand. Lees meer over selenium/zink supplementen>>
3. Tegelijk selenium en vitamine E innemen
Vitamine E is een stof die in het vet zit van sommige voedingsmiddelen. Maar er zijn ook supplementen en die vitamine E en selenium bevatten. Online zijn veel website te vinden die beweren dat het goed is om beide tegelijk in te nemen. M
aar de Duitse Vereniging voor Endocrinologie waarschuwt hier juist voor. Selenium en vitamine E zijn namelijk twee stoffen die elkaar versterken. Als je seleniumtekort namelijk onontdekt is, kan de extra inname van vitamine E bij mannen de kans op prostaakanker verhogen.
In een wetenschappelijk onderzoek van het Journal of the National Cancer Institute werd een verhoging van 111 procent gemeten. Dat betekent dus meer dan een verdubbeling van de kans op prostaatkanker.
Het enige geval dat je supplementen met zowel selenium als vitamine E mag slikken, is wanneer je het hebt overlegd met je huisarts en deze het heeft goedgekeurd.
Het zou kunnen dat de gelijktijdige inname van selenium zink ook slecht is voor de gezondheid. Bij ratten had het toedienen van selenium en zink een negatief effect op de prostaat.
Maar het is nog niet helemaal duidelijk of dit ook bij mensen geldt. Op dit gebied is er dan ook meer onderzoek nodig.
Te veel aan selenium
Het kan ook zijn dat je in plaats van te weinig, juist teveel selenium binnen krijgt. Het is eigenlijk niet mogelijk om via voeding teveel selenium binnen te krijgen, maar via supplementen wel degelijk.
Daarom is het ook zo belangrijk om te letten op hoeveel selenium je inneemt. Door het teveel innemen van selenium kun je last krijgen van haaruitval, uitvallende tanden en uitvallende nagels.
Bijwerkingen van te veel selenium zijn bijvoorbeeld diarree en misselijkheid. Er kunnen ook nog ergere gevolgen aan zitten, zoals aandoeningen aan het zenuwstelsel of diabetes type-2.
Als je merkt dat je last hebt van een seleniumoverdosis is het niet iets om helemaal van in paniek te raken. Wanneer je merkt dat de bijwerkingen al langer spelen zou het verstandig kunnen zijn om even contact op te nemen met je huisarts, maar in principe lost je lichaam een seleniumoverdosis uiteindelijk zelf weer op.
Soms is het echter moeilijk te bepalen wat de veroorzaker is en zou je bijvoorbeeld kunnen denken dat het door selenium komt of een ander middel, maar uiteindelijk blijkt dat er een hele andere veroorzaker is.
In principe is het ook helemaal niet nodig om meer selenium in te nemen als je seleniumgehalte al op een voldoende niveau ligt. Er zitten geen extra gezondheidsvoordelen aan.
Voordelen selenium
Er zijn dus een aantal dingen waar je op moet letten bij het slikken van selenium supplementen, maar je moet niet vergeten dat er ook een heleboel voordelen zijn.
Hier staan nog een keer een aantal voordelen opgesomd van selenium:
1. Selenium als antioxidant
Zoals eerder al vermeld is in dit artikel ondersteund selenium ook de antioxiderende werking in het lichaam. Antioxidanten zijn stoffen die ervoor zorgen dat vrije radicalen geen schade aan de cellen toe kunnen brengen.
Vrije radicalen zijn heel normaal. Ze ontstaan als bijproducten door bijvoorbeeld stofwisselingsprocessen in je lichaam.
In principe zijn vrije radicalen zelfs goed voor je, want helpen mee met een aantal belangrijke processen in je lichaam. Ze beschermen je bijvoorbeeld tegen ziektes.
Maar door veel alcohol te gebruiken en te roken kunnen er teveel vrije radicalen in je lichaam komen. Daardoor ontstaat oxidatieve stress en dat zorgt er dan weer voor dat bepaalde lichaamscellen beschadigd kunnen raken.
Oxidatieve stress is iets wat wordt gekoppeld aan veel ziektes en aandoeningen zoals bijvoorbeeld hartziektes en kanker. Gelukkig ondersteund selenium om de oxidatieve stress en de hoeveelheid vrije radicalen op een veilig niveau te houden.
2. Lager kankerrisico door selenium
Uit verschillende onderzoeken blijkt dat selenium kan helpen om het risico op bepaalde soorten kanker te verlagen. Dit komt waarschijnlijk doordat selenium het vermogen heeft om de DNA-schade en oxidatieve schade te verlagen.
Selenium heeft ook het vermogen om het kankercellen te vernietigen en het immuunsysteem sterker te maken. Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat een hoger gehalte selenium in het bloed, beschermt tegen specifieke kankervarianten.
Neem bijvoorbeeld borst-, dikkedarm- of longkanker. Dit geldt wel alleen bij selenium die uit voedingsmiddelen wordt gehaald. Het geldt niet bij supplementen.
Er zijn wel onderzoeken gedaan die aantonen dat selenium uit supplementen er voor kan zorgen dat de gevolgen van chemotherapie en andere straling verminderd worden.
3. Selenium als middel tegen mentale achteruitgang
Mentale aandoeningen zoals Alzheimer zijn erge ziektes en er zijn veel wetenschappers en onderzoekers die proberen te ontdekken hoe je deze aandoeningen tegen kunt gaan.
Er zijn een aantal studies die laten zien dat patiënten met Alzheimer vaker mensen zijn met minder selenium in het bloed.
Andere studies zeggen ook dat selenium uit voeding en supplementen er voor kan zorgen dat mensen met Alzheimer een beter geheugen krijgen.
Bepaalde diëten, zoals het Mediterrane dieet, bevatten veel seleniumrijke voedingsmiddelen en dit soort diëten worden geassocieerd met het verlagen van de kans op Alzheimer.
4. Belangrijk voor de schildklier
Selenium is erg belangrijk voor de schildklier, zelfs zo erg dat het het orgaan in het lichaam dat het meest selenium bevat. Het heeft namelijk een erg belangrijke rol in het aanmaken van schildklierhormonen.
En het is belangrijk dat je schildklier goed werkt, want deze reguleert de groei, ontwikkeling en de stofwisseling van het lichaam. Om deze reden wordt een seleniumtekort ook geassocieerd met verschillende aandoeningen.
Neem bijvoorbeeld de ziekte van Hashimoto. Bij deze ziekte werkt de schildklier nog maar langzaam, omdat deze door het eigen immuunsysteem wordt aangevallen.
5. Bescherming tegen hart- en vaatziektes
Als je een seleniumtekort hebt, kun je, zoals eerder ook al vermeldt, verschillende ziektes en aandoeningen krijgen. Een lage seleniumwaarde zorgt er ook voor dat je meer kans hebt op coronaire hartziektes.
Er zijn verschillende studies die aantonen dat meer selenium in het bloed zorgt voor minder coronaire hartziektes. Selenium helpt het risico op hartziektes ook nog te verkleinen door het aantal ontstekingsmarkers in het menselijk lichaam te verlagen.
Ontstekingsmarkers zijn een van de risicofactoren voor hartziektes. Er is bijvoorbeeld een studie geweest met 433 duizend deelnemers met coronaire hartziektes, waarbij er onderzoek werd gedaan naar de afname van ontstekingsmarkers door het innemen van seleniumsupplementen.
De ontstekingsmarker CRP ondervond een sterke afname. Het zorgde ook nog voor de toename van glutathionperoxidase. Dat is een zeer krachtige antioxidant.
Dit laat dus zien dat selenium misschien kan helpen risico’s op hartziektes te verminderen door oxidatieve stress en ontstekingen in het lichaam te bestrijden.
6. Helpen met verlichting van astmaklachten
Mensen met astma hebben een chronische ziekte aan de luchtwegen. De luchtwegen raken ontstoken bij astma en gaan daardoor dicht zitten. Daardoor kunnen mensen met astma last krijgen van piepende ademhaling, beklemming op de borst, hoesten en kortademigheid.
Uit onderzoek blijkt dat oxidatieve stress en ontstekingen een rol spelen bij hoe erg de klachten zijn. Uit sommige studies blijkt dat selenium goed kan helpen met het verminderen van de astmaklachten.
Dat komt doordat selenium een ontstekingsremmende werking heeft. Een andere studie laat zien astma-patiënten minder selenium in hun bloed hebben zitten.
Er was zelfs een onderzoek dat aantoonde dat mensen met astma en een hoger seleniumgehalte een betere werking van de longen hadden vergeleken met mensen die een lager seleniumgehalte hadden.
7. Stimulatie van immuunsysteem
Het immuunsysteem is een erg groot en uitgebreid systeem in het lichaam dat helpt om het lichaam gezond te houden.
Dat doet het door mogelijke ziektekiemen en slechte stoffen te ontdekken en vernietigen. Denk bijvoorbeeld aan virussen of bacteriën.
Selenium is een factor in het ondersteunen van het immuunsysteem. De stof zorgt er dus voor dat de oxidatieve stress omlaag gaat en hierdoor neemt de ontstekingsactiviteit af. En daardoor neemt de immuniteit juist weer toe.
Er zijn ook verschillende studies die aantonen dat een hoger seleniumgehalte in je bloed voor een betere immuniteit zorgt.
Er is ook een tegengesteld effect te zien. Een tekort aan selenium zorgt namelijk voor een negatieve invloed op de immuuncellen.
Een tekort aan selenium kan lijden tot een slecht werkend immuunsysteem en zeker voor patiënten met HIV is dat erg gevaarlijk. Als zij namelijk ziek worden en een tekort aan selenium hebben kan de ziekte die ze hebben erg makkelijk erger worden.
Maar supplementen blijken uit onderzoek juist te zorgen voor minder ziekenhuisopnames. Interessante onderzoeken waar we er nog meer van zouden willen zien.
Conclusie
Selenium is een belangrijk mineraal dat het menselijk lichaam nodig heeft. Het is een spoorelement en dat betekent dat het lichaam maar heel weinig nodig heeft. Een volwassene heeft zeventig microgram selenium nodig per dag.
Selenium help bij verschillende processen zoals het aanmaken van schildklierhormonen, een goede spermaproductie en het werkt als antioxidant.
Een seleniumtekort komt nauwelijks voor in Nederland, maar als je een tekort hebt, kun je dat oplossen door selenium supplementen in te nemen. De maximale dagelijkse inname van selenium is 300 microgram.
Neem geen selenium supplementen waar ook vitamine E inzit, tenzij je dit met je huisarts hebt besproken.
Bij een selenium overdosis kun je last krijgen van bijvoorbeeld misselijkheid en diarree. Het is goed om dan tijdelijk te stoppen met selenium supplementen.